Postoperatieve wond
Definitie
We onderscheiden 3 soorten postoperatieve wonden, namelijk:
- Een primair gesloten chirurgische wond: een wond, waarbij door chirurgische behandeling wondvlakken primair gesloten zijn. De genezing verloopt ongestoord.
- Een wond gesloten met behulp van huidtransplantaties
- Een wond die na een operatieve ingreep open wordt gelaten
Kenmerken
Per postoperatieve wondsoort worden hieronder de belangrijkste kenmerken genoemd.
Primair gesloten chirurgische wond
Van deze wond is alleen een smalle huidsnede zichtbaar. De wondranden liggen volledig aaneengesloten. Materialen die bij het sluiten van een wond gebruikt kunnen worden zijn:
- Wondlijm.
- Hechtstrips.
- Agraven of nietjes (clips).
- Hechtingen transcutaan en/of intracutaan.
De wond kan direct na de sluiting een weinig wondvocht produceren en geringe ontstekingsreacties vertonen (roodheid, zwelling, warmte, pijn, gestoorde functie).
Een wond gesloten met behulp van huidtransplantaties
Om een oppervlakkige granulerende wond die in doorsnee groter is dan 3 cm snel te sluiten, kan gekozen worden voor de techniek van Split Skinn Graft (SSG) volgens Thiersch. Een vrij huidtransplantaat wordt gebruikt bij de oppervlakkige wonden die ontstaan zijn na een trauma, granulatie van een diep defect of operatie en waarbij het te lang zou duren tot de wondranden geheel naar elkaar toegegroeid zijn.
De donorplaats van een split-skin huidtransplantaat is qua diepte vergelijkbaar met een oppervlakkige schaafwond, met een rechthoekige vorm. Het wondbed bevat nog epitheelelementen en vertoont over het gehele oppervlak puntbloedingen. De wond is meestal pijnlijk.
Bij een ongestoorde wondgenezing en epithelialisatie vanuit de epitheelelementen en de wondranden, is deze donorsite na 10 tot 14 dagen weer geheel bedekt met epitheel. Dit is nog wel kwetsbaar en moet beschermd worden tegen druk en wrijving.
Littekenvorming zal optreden indien de huidlap dikker is afgenomen, of als door bijvoorbeeld infectie epitheelelementen verloren zijn gegaan en de wond zich heeft verdiept. Meestal blijft enig pigmentverschil zichtbaar.
De donorsite van een full thickness huidtransplantaat bevat geen epitheelelementen meer en kan derhalve alleen genezen vanuit de wondranden (of na bedekking met een SSG). Hierbij treedt wel littekenvorming op.
De acceptorplaats dient voor transplantatie een schone granulerende wondbodem te hebben. Over botten en pezen kan geen SSG huidtransplantaat worden gelegd.
Een wond die na een operatieve ingreep open wordt gelaten
Een wond kan na de operatie om verschillende redenen worden opengelaten voor secundaire genezing:
- Het wond gebied is geïnfecteerd.
- De kans op infectie is zeer groot (bijvoorbeeld door darmperforatie, naadlekkage of peritonitis).
- Drukverlaging in een spiercompartiment.
Ook kan ten gevolge van een complicatie (zoals infectie of wonddehiscentie) een gesloten wondbehandeling vervangen moeten worden door een open wondbehandeling.
Het aspect van de secundair genezende wond is afhankelijk van de oorzaak van de secundaire genezing en van de genezingsfase waarin de wond zich bevindt.
Behandeling
Per postoperatieve wondsoort wordt hieronder de behandelmethode uiteengezet.
Primair gesloten chirurgische wond
- Indien verband is aangebracht, wordt dit binnen 48 uur postoperatief niet verwijderd, tenzij er specifieke redenen zijn om de wond eerder te inspecteren.
- Wondcontrole wordt tenminste 1 maal per 24 uur gedaan. De wond wordt geobserveerd op:
- lekkage: (sereus vocht of bloed)
- loslaten van het verband of allergische reactie op het
verbandmateriaal
- verschijnselen van wondinfectie en hematoomvorming - Een gesloten chirurgische wond die 24 uur droog is gebleven wordt in principe niet meer verbonden. Redenen hiervoor zijn:
- het heeft een positief effect op de mobiliteit van de
patiënt: deze kan weer douchen zonder extra
maatregelen
- de wond is na 24 uur gesloten en de kans op infectie
neemt niet toe
- het ontstaan van wondjes door het verwijderen van
pleisters wordt voorkomen
- er is zicht op de wond - Kort ((<10 minuten) douchen binnen 12 uur (thuissituatie) en na 24 uur (ziekenhuis) mag als de patiënt met een primair gesloten wond dit wenst.
Een wond gesloten met behulp van huidtransplantaties
De wond beschermen tegen druk en wrijving.
Een wond die na een operatieve ingreep open wordt gelaten
Behandelen volgens TIME-principe, tevens dient men de wond te gaan documenteren, zoals dit binnen de eigen organisatie gebruikelijk is. Schakel zo nodig een gespecialiseerde wondverpleegkundige of -consulent in.