Wondzorg

Een open been is een open plek of wond aan het onderbeen. De medische term ervoor is ulcus cruris.

Een open been ontstaat door een stoornis in de bloedsomloop. Zonder behandeling zal de zweer slecht genezen. De wond kan er verschillend uitzien. Zo kan de plek open en vochtig zijn of juist bedekt met korsten. Ook de kleur en grootte van de plek kunnen sterk verschillen.

De stoornis in de bloedsomloop kan liggen in de bloedaanvoer (de slagaders), maar vaker ligt het probleem in de bloedafvoer (de aders). De stoornis is meestal al langere tijd aanwezig voordat een wond ontstaat. In het begin merken mensen het aan dikke benen (vochtophoping of oedeem) en aan vermoeide zware benen.

In het volgende stadium kan de huid bruin gaan verkleuren, en uiteindelijk kan de huid opengaan. Wanneer de wond net open is, is het wondgebied vaak pijnlijk, maar vaak ook al enige dagen daarvoor.

Het is een misverstand dat een open been alleen bij oudere vrouwen voorkomt. De aandoening komt bij mensen van alle leeftijden voor en zowel bij mannen als bij vrouwen. Wel is het zo dat de ongeveer 65% van de mensen met deze aandoening vrouwen zijn. De gemiddelde leeftijd ligt rond 60 jaar.

Leven met een open been
Een open been met zwachtels of een therapeutische elastische kous, is moeilijk te verbergen. Een open wond is vaak geen prettig gezicht. Uit de open wond komt soms vocht en de wond kan onaangenaam ruiken. Het is soms niet gemakkelijk om daar in het sociale verkeer mee om te gaan. Ook kan het met zwachtels moeilijk zijn om passende schoenen te vinden. De voet van het gezwachtelde been is immers dikker dan de andere voet.

Uw werk
Het hangt van uw beroep af of uw open been misschien problemen geeft. Als u bijvoorbeeld in een winkel of technische werkplaats werkt, dan moet u vaak lang stilstaan. En lang stilstaan is slecht voor de doorbloeding in uw benen. U kunt lang stilstaan daarom het beste vermijden. Als u een zittend beroep hebt, probeer dan regelmatig even op te staan en een stukje te lopen. De bedrijfsarts kan u adviezen geven en samen met u naar oplossingen zoeken.

Bron: Nederlandse Hartstichting

De verschijnselen van het open been (de wond en de pijn) kunnen meestal goed worden behandeld. Als de stoornis in de bloedsomloop niet verholpen kan worden, kan er opnieuw een wond ontstaan. Naar gelang de oorzaak van u open been kan de behandeling verschillen.

Hulp
Soms zijn er ook nog andere belemmeringen. Misschien bent u voor uw verzorging afhankelijk van familie, vrienden of kennissen. Of u merkt dat eenvoudige dingen (zoals douchen) niet gemakkelijk meer gaan. De thuiszorg regelt dat iemand u daarbij kan helpen. Ook kan de thuiszorg voor hulpmiddelen zorgen. Uw huisarts kan u vertellen hoe u thuishulp kunt aanvragen.

U kunt in uw dagelijkse leven zelf bijdragen aan het herstel van uw open been. En er ook voor zorgen dat er geen wonden meer zullen terugkomen. Belangrijke adviezen hierbij zijn:

Het dragen van de therapeutische elastische kousen
Draag als u arts dat voorgeschreven heeft uw therapeutisch elastische kous(en) altijd, behalve in bed, onder de douche of in bad en bij het zwemmen. U zult, als het warm weer is, de neiging hebben om de kous uit te doen omdat de benen broeierig gaan aanvoelen. Juist dán is de therapeutische elastische kous van groot belang voor de bloedsomloop, omdat de bloedvaten bij warm weer extra uitzetten en er meer kans is op ophoping van vocht.

Veel bewegen
Vooral lopen is goed. Hiermee stimuleert u de kuitspierpompfunctie op z’n best. Loop minimaal vijf dagen per week een half uur per dag. U kunt dit half uur eventueel over de dag verdelen tot twee keer een kwartier of drie keer 10 minuten. Als u ook nog op andere manieren beweegt, is dat natuurlijk alleen maar nóg beter.
Ook als u van een rolstoel afhankelijk bent, is het belangrijk om te bewegen en ook dan zijn er genoeg mogelijkheden. Kijkt ook eens op www.sportiefbewegen.nl voor mensen met een chronische aandoening.
Ook kunt u thuis bijvoorbeeld gebruik maken van een bewegingstrainer voor arm- en beenspieren. Uw huisarts of fysiotherapeut kan u informatie geven over de mogelijkheden.

Beenoefeningen
Doe verspreid over de dag beenoefeningen. U kunt regelmatig oefeningen doen die uw kuitspieren versterken en uw enkels soepel houden. Hiervoor kunt u bijvoorbeeld regelmatig even op uw tenen gaan staan (zo traint u de kuitspieren). Wanneer u zit kunt u uw voeten draaien of de tenen van de voet naar u toe en van u af bewegen. Hierdoor houdt u de enkelgewrichten en de spieren van de onderbenen soepel. Als u van een rolstoel afhankelijk bent, dan kunt u bijvoorbeeld fietsbewegingen maken met een bewegingstrainer met trappers. Vraag uw huisarts of fysiotherapeut naar de mogelijkheden.

Been hoog leggen
Als u langdurig moet zitten, dan kunt u het beste uw benen omhoog houden. Als u op reis gaat, dan kunt u beter regelmatig uit uw stoel opstaan in het vliegtuig of de bus. Tijdens autoritten kunt u het beste vaak stoppen, zodat u even rond kunt lopen.

Verzorging
Een goede huidverzorging is belangrijk voor een goede conditie van de huid en het voorkomen van infecties. Voorkom dat de huid droog en schilferig wordt. U kunt dan het beste ’s avonds voor het naar bed gaan de huid regelmatig insmeren met een crème of wassen met water en olie. Knip de nagels van de tenen recht af. Als dat nodig is, kunt u een pedicure inschakelen. De huid tussen de tenen moet schoon en droog blijven.

Kleding en schoeisel
Draag geen knellende kleding, zoals een strakke broek, sokophouders, step-ins, kousenbanden, of nauwe laarzen.
Draag gemakkelijke, goede schoenen met niet te hoge hakken (maximaal 2 centimeter). Op schoenen met hoge hakken, maar ook op sloffen of slippers, kunt u de voet niet goed ‘afrollen’. En dan gebruikt u de kuitspierpomp niet of onvoldoende.

Voeding
Let goed op uw voeding en op uw gewicht. Zorg ervoor dat u alle noodzakelijke voedingsstoffen binnenkrijgt en dat uw gewicht niet toeneemt. Dat kan heel goed samengaan. Voor iedereen, maar zeker ook voor patiënten met een (behandeld) open been, is het belangrijk om gezond te eten. Een gezonde gevarieerde voeding bevat alle voedingsstoffen die u nodig hebt. Drink ook voldoende, ten minste anderhalve liter per dag.

Gewicht
Een open been komt relatief vaker voor bij mensen met overgewicht. Een gezonde voeding kan overgewicht voorkomen en ervoor zorgen dat iemand weer op een goed gewicht komt.

Roken
Elke sigaret zorgt 20 à 30 minuten lang voor een slechtere doorbloeding van de huid. Hierdoor komen er minder voedingsstoffen en zuurstof bij de wond, waardoor deze slechter geneest. Roken verergert ook de pijn aan uw been.

U kunt de problemen die u ondervindt altijd bespreken met u behandelend arts of met de verpleegkundige. Zij kunnen u advies geven en ondersteunen. Probeer vooral actief te blijven, net als voor u een open been had en onderneem alles wat u plezierig vindt.

klik hier als u deze tekst wil afdrukken